İmar Barışı Nedir? Tüm Detaylarıyla İmar Affı ve Süreçleri

Kentleşmenin hızlandığı, plansız yapılaşmanın arttığı dönemlerde devreye giren imar barışı (imar affı), ruhsatsız veya mevzuata aykırı inşa edilen yapıların yasal statüye kavuşturulmasını sağlayan bir düzenlemedir.

Peki bu uygulama nasıl ortaya çıktı, hangi yapıları kapsıyor ve başvuru süreci nasıl işliyor? Gelin, merak edilen tüm yönleriyle imar barışını inceleyelim.

İmar Barışı: Tarihçe ve Amaç

İlk kez 1984 yılında yürürlüğe giren imar affı, gecekondulaşma ve kaçak yapılaşmanın önüne geçmek amacıyla hayata geçirildi.

Zaman içinde tekrarlanan bu uygulamanın en güncel hali, 2018 yılında 3194 sayılı İmar Kanunu’na eklenen Geçici 16. Madde ile düzenlendi.

Bu kapsamda, ruhsatsız veya ruhsat kurallarına uymayan yapıların kayıt altına alınması ve devlet-vatandaş uzlaşısı hedeflendi.

2022 sonu itibarıyla 7 milyona yakın bağımsız bölüm (5,8 milyon konut + 1,2 milyon ticari alan) yapı kayıt belgesi alarak yasal statü kazandı. Ancak bu düzenleme, kentsel planlama açısından eleştirilere de konu oluyor.

Hangi Yapılar İmar Barışı Kapsamında?

İmar affından yararlanmak için yapıların belirli şartları taşıması gerekiyor. İşte dikkat edilmesi gerekenler:

• Kapsama Girenler: Ruhsatsız veya ruhsata aykırı inşa edilen konutlar, ticari yapılar.

• Kapsam Dışı Olanlar:

  
  

  • Askeri alanlar, tarihi Boğaz hattı, milli güvenlik bölgeleri.

  • Sanayi, turizm, tarım ve depolama alanlarındaki yapılar.

  • Belediye ve mücavir alan sınırları dışındaki yapılar.

    
    

Bu ayrım, 6785 sayılı kanun ile netleştirilmiştir. Yapınızın kapsam dahilinde olup olmadığını öğrenmek için belediyenizle iletişime geçebilir veya e-devlet üzerinden sorgulama yapabilirsiniz.

Yapı Kayıt Belgesi: Süreç ve Avantajları

İmar barışından faydalanmanın ilk adımı, yapı kayıt belgesi almaktır. Bu belge, yapınızın mevzuata uygunluğunu geçici olarak tanıyan bir belgedir. İşte sürecin detayları:

1. Belge Alma Koşulları: Yapının riskli alan dışında olması ve teknik şartlara uygunluğu.

2. Başvuru Yolları:

   • E-devlet üzerinden online başvuru.

   • Tapu müdürlükleri veya belediyelere bizzat başvuru.

3. Ödenmesi Gereken Harç: Yapının metrekaresine göre değişen bir harç ödemesi yapılır.

   
   

Yapı kayıt belgesi alındığında, yapı için yıkım kararı veya idari para cezaları askıya alınır.

Ancak bu belge, yapının kentsel dönüşüm projelerine kadar geçerli olup kalıcı bir çözüm sunmaz.

İmar Barışı Başvurusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Avukat Desteği: Süreçteki hukuki riskleri minimize etmek için uzman bir avukattan yardım alın.

• Belge Geçerlilik Süresi: Yapı kayıt belgesi, yapı imara uygun hale getirilene veya dönüşüm projesi başlatılana kadar geçerlidir.

• Eleştiriler ve Riskler: Sık sık gündeme gelen imar afları, plansız kentleşmeyi teşvik ettiği ve deprem riskini artırdığı gerekçesiyle eleştiriliyor.

  
  

Sonuç: İmar Barışı Ne Zaman Tercih Edilmeli?

İmar barışı, kaçak yapı sahipleri için bir "şans" penceresi açsa da uzun vadeli çözüm değildir.

Yapınızın güvenliğini sağlamak ve kalıcı statü kazandırmak için kentsel dönüşüm projelerine yönelmeniz daha sağlıklı olacaktır.

Unutmayın: Bu süreçte hukuki danışmanlık almak, olası hak kayıplarını önlemenin en etkili yoludur.

Eğer yapınızın durumunu netleştirmek istiyorsanız, e-devlet’in ilgili sayfasını ziyaret ederek başvuru adımlarını inceleyebilir veya bulunduğunuz belediyeden detaylı bilgi talep edebilirsiniz.

Kentleşme ve hukuk ilişkisini derinden etkileyen imar barışı, doğru adımlarla yönetildiğinde vatandaş-devlet iş birliğinin önemli bir örneğine dönüşebilir.